Değerli okurlarım, merhaba.
Sıcak çarması ile igili bilinmesinde fayda olan konuları soru cevap şeklinde anlatmak istiyorum.
Soru : Aşırı sıcağa maruz kalındığında vücut kendisini korumak için ne yapar?
Cevap : Isı düzenleme sistemini devreye sokar. Bunun için öncelikle derideki kılcal damarlar genişler. Ek olarak ter bezleri faaliyete geçer. Böylece hem derinin ısınması hem de sıvı kaybı yoluyla vücut soğutulmaya çalışılır.
Soru : Ortamdaki yüksek ısıdan korunmak üzere devreye giren savunma mekanizmalarından biri olan terleme nedeniyle kaybedilen sıvı kaybı yerine konduğu halde yeterince tuz alınmamışsa ne olur?
Cevap : Sodyum düşüklüğü adı verilen bir sorun ortaya çıkabilir. Sıcak ortamlarda ağır koşullarda çalışan işçiler, askerler veya sporcuların böyle bir durumla karşılaşma ihtimalleri vardır. En belirgin şikayetleri el ve ayaklarındaki şiddetli kasılmalardır. Bu duruma sıcak krampları denir. Henüz vücudun ısı düzenleme mekanizmaları bozulmamıştır. Ateş yüksek değildir. Serin bir yerde dinlenerek ve tuzlu ayran içerek düzelebilirler. Düzelme olmazsa tıbbi müdahale gerekir.
Soru : Sıcağa daha uzun süre maruz kalınırsa ne olur?
Cevap : Bu evrede sağlık durumu biraz daha kötüleşse de vücudun ısı düzenleme mekanizmaları çalışmaya devam eder. Bu kişilerde su ve tuz kaybına bağlı olarak el ve ayaklardaki kamplara ek olarak baş ağrısı, bulantı, kusma hatta bayılma görülebilir. Isı bitkinliği adı verilen bu evrede ateş yükselir ama 40 dereceyi geçmez. Kişi terlidir, kalp atışları hızlıdır. Bu durumlar aşırı sıcağa uzun süre maruz kalan kişinin aşırı yorucu bir çalışma yapmadığı durumlarda da görülebilir. Şeker düşmesi, kalp krizi veya enfeksiyon hastalıklarıyla karışabilir. Hasta serin bir ortama alınmalı ve en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
Soru: Güneş çarpması veya sıcak çarpması nedir?
Cevap : Bu kişilerde vücudun ısı koruma mekanizmaları iflas etmiştir. Terleyemezler. Ateş 40 derece hatta 41 derecenin çok üstüne çıkabilir. Hızlı nefes alırlar. Nabızları hızlıdır. Aşırı efor sarfetmeye bağlı olanlarda az da olsa terleme olabilir ama özellikle kronik hastalıkları olan yaşlıların ciltleri kuru ve sıcaktır. Başta beyin olmak üzere birçok organ birden iflas edebilir, komaya kadar varan ağır durumlar görülebilir, hastalar hayatlarını kaybedebilir. Yaşayanlarda beyin hasarı kalabilir.
Soru : Güneş çarpması kimler için daha tehlikelidir?
Cevap : Özellikle şeker hastalığı, kalp, karaciğer veya böbrekle ilgili kronik hastalıkları olanlar, kilolu kişiler, yaşlılar, yalnız yaşayanlar, hamileler, Alzheimer hastaları, Parkinson hastaları, yatalak hastalar, alkol bağımlıları, idrar söktürücü ve beta bloker olarak bilinen kalp ilaçlarını kullananlar risk altındadırlar.
Aşırı sıcakta ağır işlerde çalışan sağlıklı kişiler de sıcak çarpmasına maruz kalabilirler. Bu kişilerde böbrek yetmezliği , yaygın damar içi pıhtılaşma hastalığı ve kas hasarı gibi ağır durumlar ortaya çıkabilir.
Her iki gruptaki hastalar özellikle rüzgarın esmediği ve nemin yüzde altmışı geçtiği günlerde çok daha fazla risk altındadırlar.
Soru : Güneş çarpmasına karşı hangi önlemler alınmalıdır?
Cevap : Özellikle risk altındaki kişiler aşırı sıcak günlerde güneşin yeryüzüne dik geldiği on bir ile on altı saatleri arasında çok zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamalı, aşırı sıcak havalarda yeterli su tüketmeli ve kalın giysilerden kaçınmalıdır.
Soru : Güneş çarpması olan biri için ilk yardım olarak ne yapılmalıdır.
Cevap : Elbiseleri çıkarılıp soğuk su banyosuna veya soğuk suyla dolu küvete sokulur. Buna imkân yoksa, hasta soğuk ıslak havlu veya bezle sarılır, buz paketleri uygulanır. Özellikle boynuna, başına, koltuk altlarına ve kasıklara soğuk uygulama yapılmalıdır. Bilinci açık değilse su içirmeye çalışılmaması gerekir.
Güneş çarpmasından şüphe edilen hastaların çoğunun tedavisi yoğun bakım şartlarında yapılabileceği için rastgele bir sağlık kuruluşuna götürmek yerine ülkemizdeki en iyi organizasyonlardan biri olan 112’ye haber verilmesi en doğru davranış olacaktır.
Sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.